Geweld(loze) krachten

1. Principeel geweldloos
Dit is geweldloosheid vanuit een levensovertuiging. Het betekent in elke situatie, oprecht en consequent, een geweldloze aanpak of benadering nastreven. Voorbeelden zijn Mohandas Gandhi, Coretta en Martin Luther King, de Amerikaanse vredesactiviste Peace Pilgrim, de Dalai Lama.

2. Selectief principieel geweldloos
Dit is geweldloosheid vanuit strategie, binnen het kader van een geweldloos doel. Bijvoorbeeld binnen het gezin, een organisatie of actiegroep, of een campagne of beweging, streeft men oprecht en consequent naar een geweldloze aanpak. Elk pleidooi voor het zich verbinden met geweldsmethoden wordt ervaren als ondermijning van de strategie en daardoor als aantasting van het doel. Voorbeelden zijn vredesorganisaties (b.v. IFOR, Quaker Vredesgroep, SVAG), vakbondsorganisaties, veel NGO’s (b.v. Amnesty International, Dierenbescherming, Stichting Natuurmonumenten), de Amerikaanse Burgerrechtenbeweging (o.a. geïnspireerd door King), de Tibetaanse Onafhankelijkheidsbeweging (o.a. geïnspireerd door de Dalai Lama), wetenschappers als Gene Sharp en Theodor Ebert.

3. Pragmatisch geen en soms wel geweldgebruik
Over het algemeen kiezen voor een aanpak zonder geweld, vaak ook voor passiviteit of het ondergaan van onrecht, maar eventueel ook beperkt geweld willen gebruiken en zich daarop voorbereiden. Voorbeelden zijn de meeste democratische regeringen, de meeste religieuze verbanden, een toenemend aantal NGO’s (waaronder ook vredesorganisaties), de meeste mensen.

4. Selectief principieel geweldgebruik
Dit is kiezen voor geweldgebruik vanuit strategie. Men kiest, binnen het kader van een bepaald doel, meestal voor het gebruik van geweld, maar soms ook wel voor een niet-gewelddadige aanpak. Voorbeelden zijn bewegingen als Al Qaida, Hezbolla, Lichtend Pad, de meeste dictatoriale regimes, landen die bij oorlogsvoering betrokken zijn.

5. Principieel geweldgebruik
Dit is in veel situaties overtuigd en consequent kiezen voor het gebruik van geweld. Bijvoorbeeld in de ideologie van het fascisme en stalinisme, in situaties van genocide, in concentratiekampen en binnen de wereld van de misdaad.

Als het beoogde doel niet geweldloos is, dan ondermijnt dit de geweldloze aanpak, en vice versa. Bijna iedereen, van 1 t/m 5, zal stellen dat men uiteindelijk een ‘geweldloos’ of rechtvaardig doel beoogt, maar dat de weg erheen – dus de gekozen middelen en methoden – slechts verschillend zijn. Vanuit de geweldloze benadering wordt echter gesteld dat ‘zoals het middel is, zo is het resultaat dat wordt bereikt’, ‘men oogst wat men zaait’, ’doel en middel weerspiegelen elkaar’ of ‘er is geen weg naar vrede, vrede is de weg’. De realiteit van het massale aantal slachtoffers (gewonden en doden), het onbeschrijflijke leed, de verwoesting en de ecologische aantasting, de onvoorstelbare economische schade, welke het gevolg zijn van het gebruik van geweld, in vergelijking met het relatief minimale aantal slachtoffers en eventueel ontstane schade via geweldloze strijd, zou ieder terdege aan het denken moeten zetten.

(*) Uitgebreider hierover, evenals honderden voorbeelden van 1) en 2), zijn te vinden in het ‘Handboek Geweldloze Kracht voor een Vredevolle Samenleving’ van de SVAG, zie: www.geweldlozekracht.nl.